Het belang van een goede bodemstructuur wordt alom onderkend. Niettemin blijkt het in het verleden lastig te zijn geweest om de structuur van de bodem op peil te houden. De gangbare landbouwmethoden leidden alom tot verdichting, verlies aan organische stof en verlies aan bodemleven. Dat heeft niet alleen invloed op het waterbergend en het vochtleverend vermogen, maar maakt gronden bijvoorbeeld ook stuifgevoelig.
In het project bepalen de deelnemende agrariërs bepalen zelf, aan de hand van de o.a. door WUR en MWH aangedragen informatie op welke wijze zij bij zouden willen dragen aan het verbeteren van de bodemstructuur en hoe zij dit in hun eigen bedrijfsvoering zouden kunnen inpassen. De maatregelen worden door de boeren zelf en voor eigen rekening uitgevoerd. De monitoring wordt uitgevoerd door WUR-PPO en biedt inzicht in de optredende veranderingen ten aanzien van het waterbergend vermogen, de droogte resistentie en dergelijke. De boeren werden in de periode 2011 - 2015 begeleid door een projectgroep bestaande uit medewerkers van de Provincie Drenthe (formele opdrachtgever), de deelnemende boeren en vertegenwoordigers van WUR / MWH/ ECS.
Het doel van de pilot:
• ervaring op te doen met het inpassen van bodemstructuurverbeterende maatregelen in de huidige landbouwbedrijfsvoering,
• na te gaan wat het feitelijke effect is op de bodemstructuur,
• de opgedane kennis onder de boeren te verspreiden.
Het belang van een goede bodemstructuur wordt alom onderkend. Niettemin blijkt het in het verleden lastig te zijn geweest om de structuur van de bodem op peil te houden. De gangbare landbouwmethoden leidden alom tot verdichting, verlies aan organische stof en verlies aan bodemleven. Dat heeft niet alleen invloed op het waterbergend en het vochtleverend vermogen, maar maakt gronden bijvoorbeeld ook stuifgevoelig. Met het onderploegen van organisch materiaal (groenbemester, stoppels, mest, etc) werd getracht het jaarlijks verlies aan organisch materiaal zo veel mogelijk aan te vullen. Het bewustzijn dat de landbouw in toenemende mate te maken krijgt met langere drogere perioden, terwijl in diezelfde periode de beschikbaarheid aan oppervlaktewater zal afnemen en het besef dat hevige neerslag in toenemende mate zal gaan optreden en grote schade kan veroorzaken door bijvoorbeeld verslemping, leidt er toe dat er extra wordt gekeken naar mogelijkheden om de bodemstructuur te verbeteren. Daarbij kan onder andere gebruik worden gemaakt van nieuwe inzichten en technologieën, zoals de ontwikkelingen op het gebied van het toepassen van Biochar, het aanbrengen van een mulchlaag of het overgaan op een bedrijfsstrategie met een niet kerende grondbewerking.
Bodemstructuur in relatie tot klimaatverandering
Het werken aan een het goede bodemstructuur is een maatregel die substantieel bij kan dragen aan het voorkomen van schade als gevolg van de klimaatverandering. Bodems met een goede structuur houden meer water vast en zijn beter doorwortelbaar. De waterbeschikbaarheid in droge perioden is
daardoor wel twee tot drie keer zo groot. Anderzijds is het waterbergend en waterindringend vermogen groter door een groter porievolume en minder verslemping. In periode van hevige neerslag zal water sneller in de bodem infiltreren, het grondwater voeden en overtollig water zal gemakkelijker
via de drains kunnen worden afgevoerd. Stagnatie van water en daardoor verrotting van producten (aardappelen, wortelen, bloembollen) wordt hiermee voorkomen.
Bodemstructuur in relatie tot regionale watervoorziening
Een goede bodemstructuur is eveneens van belang voor het regionale waterbeheer. Door de grotere waterbeschikbaarheid (doordat meer water wordt vastgehouden en de bewortelbare zone groter is) is in droge perioden minder aanvoer nodig van (gebiedsvreemd) oppervlaktewater. Anderzijds zal bij
hevige neerslag minder water direct tot afvoer komen waardoor de afvoerpiek wordt gedempt. De grotere waterberging in het bodemprofiel leidt er bovendien toe dat meer water naar het diepere grondwater kan infiltreren waardoor de grondwatervoorraad wordt aangevuld. Verbetering van de bodemstructuur kan ook positieve gevolgen hebben voor de uitspoeling van nutriënten naar het oppervlaktewater. Organische stof adsorbeert de nutriënten en zorgt er daardoor
bovendien voor dat deze langer voor de plant beschikbaar blijven. Daardoor heeft de goede bodemstructuur een positieve invloed op de mineralenbalans.
Fasering
Het project wordt in twee fasen opgedeeld. De eerste fase beslaat 4 jaar en wordt afgerond met een tussenrapportage op grond waarvan wordt besloten het project al of niet in gewijzigde vorm wel of niet wordt voortgezet. Gedurende de eerste fase zal met er met name aandacht zijn voor de bedrijfsmatige aspecten van de maatregelen. Mogelijk kunnen al enige resultaten worden waargenomen in de bodem. De tweede fase beslaat eveneens vier jaar. In deze fase kan een fine tuning plaatsvinden van de bedrijfsmatige aanpassingen maar zullen met name de daadwerkelijke effecten op de bodemstructuur zichtbaar moeten worden.
Opdrachtgever:
Provincie Drenthe
Uitvoering:
2011 - 2015
In samenwerking met:
MWH
WUR-PPO